Przypominamy, iż jesienią zeszłego roku, w reakcji na zauważalny w ostatnich latach wzrost liczby przestępstw przeciwko środowisku, a także tendencję wzrostową liczby pożarów w miejscach gromadzenia odpadów, stanowiące jawny wyraz tego, iż praktyka stosowania dotychczasowych sankcji karnych była niewystarczająca i nie powstrzymywała sprawców przed popełnianiem przestępstw przeciwko środowisku, ustawą z 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej zmieniono między innymi zapisy Kodeksu karnego, Kodeksu wykroczeń oraz ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska.

Nowelizacja ustawy wprowadziła podwyższenie dolnych i górnych granic kar za wykroczenia i przestępstwa przeciwko środowisku i nie tylko.

W przypadku nielegalnego – bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia, albo wbrew jego warunkom transgranicznego przewozu odpadów niebezpiecznych grozi kara od 2 do nawet 12 lat pozbawienia wolności.

Jeśli sprawca zostanie skazany za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku, sąd będzie musiał orzec nawiązkę w wysokości od 10 tys. zł do 10 mln zł na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. A jeśli przestępstwo zostanie popełnione nieumyślnie, nawiązka będzie orzekana fakultatywnie. Środki z nawiązki trafią do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Posłużą one nie tylko do usuwania skutków działalności przestępczej, ale także zasilą różne programy ekologiczne, mające na celu m.in. poprawę jakości powietrza lub wody w Polsce.

Zlikwidowano warunek odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, czyli np. spółek, jeśli chodzi o wcześniejsze prawomocne skazanie osoby fizycznej za przestępstwo przeciwko środowisku.  Obecnie za przestępstwo to musi najpierw zostać prawomocnie skazana osoba fizyczna (np. prezes firmy), by odpowiedzialność za zniszczenie środowiska ponosiła także sama spółka. 

Podniesiono również kary środowiskowe, za:

• nielegalne składowanie, usuwanie, przetwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie i transport odpadów, które może zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza, powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym. Grozi za to kara pozbawienia wolności od roku do 10 lat;
• za spowodowanie zniszczenia w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach grozi obecnie będzie kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Natomiast za niszczenie albo uszkadzanie – wbrew  przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną roślin, zwierząt, grzybów lub ich siedlisk, a także siedlisk przyrodniczych –  grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Taka sama kara przewidziana jest za niszczenie albo uszkadzanie roślin, zwierząt i grzybów pod ochroną gatunkową lub ich siedlisk – w przypadku istotnej szkody;
• za zanieczyszczenie wody, powietrza lub powierzchni ziemi substancją albo promieniowaniem jonizującym, jeśli może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym – w znacznych rozmiarach grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat;
• maksymalna stawka kary grzywny za usuwanie roślinności przez wypalanie gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów została podwyższona do 30 tys. zł.

I wreszcie coś, co ma największe przełożenie na kształtowanie świadomości społecznej. Za zaśmiecanie miejsc publicznych – ulic, skwerów, lasów, ogrodów, zieleńców – maksymalną stawkę grzywny podwyższono do 5000 zł!

To wszystko ma odstraszać, a zarazem pozwalać karać za nielegalny proceder przestępców. Zwiększony został też zakres kompetencji Inspektorów Ochrony Środowiska.